Artikelen

Marileen Dogterom kijkt met de blik van een natuurkundige naar het krachtenspel in levende cellen. Ze krijgt de Spinozapremie voor haar onderzoek naar de krachten die het geraamte van de cel uitoefent.

Celbioloog Anna Akhmanova krijgt de Spinozapremie voor baanbrekend onderzoek aan het cytoskelet en haar rol als pionier op het gebied van beeldvormende technieken.

In grachten, kanalen en rivieren leeft een grote verscheidenheid aan organismen, variërend van waterplanten en watervlooien tot micro-organismen als bacteriën. Zij geven het water het zelfreinigende vermogen. Ze breken de afvalstoffen die in het water terechtkomen af en houden zo het water schoon en helder. De natuur heeft daar wel tijd en ruimte voor nodig.

Een deel van de organische stof in het afvalwater wordt door zogenaamde heterotrofe bacteriën met zuurstof geoxideerd tot kooldioxide en water. De energie die hierbij vrijkomt gebruiken de bacteriën om van het andere deel nieuwe biomassa te vormen.

Groepjes bacteriën (biofilms) zijn in staat om afvalwater schoon te maken. De vorm van zo’n biofilm, vlok of korrel, bepaalt hoe goed het zuiveringsproces verloopt.

Afvalwater bevat een grote hoeveelheid verschillende organische verbindingen. Die verbindingen zijn er individueel niet eenvoudig uit te halen. Bacteriën kunnen dat wel en zetten die gelijk om in andere nuttige verbindingen.

Er is een grote verandering gaande in het denken over afval- en afvalwaterstromen. In de transitie naar een circulaire economie, wordt afvalwater steeds meer als grondstof behandeld. Dat dit legio mogelijkheden biedt, laten de waterschappen en bedrijven, in samenwerking met milieutechnologen, zien.

De wereld van afvalwaterzuivering is volop in beweging en zoekt naar mogelijkheden om niet alleen grondstoffen, maar zelfs ook energie uit huishoudelijk en industrieel afvalwater te halen.

De biologische zwavelcyclus vormt de basis voor een aantal industriële biotechnologische processen die zijn gericht op terugwinning en hergebruik van zware metalen en zwavel uit afvalwater en zure gasstromen.

In onze huidige tijd vormt de verwachte groei van de wereldbevolking een enorme uitdaging. Als we in 2050 alle negen tot tien miljard aardbewoners willen voeden met eiwitten voornamelijk uit vlees en vis, zoals wij in het Westen gewend zijn, dan moeten we op zoek naar nieuwe, meer efficiënte methoden voor het produceren van eiwitten. Eén onverwachte maar uitermate rijke bron daarvan zou ons eigen afvalwater kunnen zijn.

Slimmer omgaan met afvalwater is een grote uitdaging. Door ecologische kennis, de integrale benadering van onze waterketen en ervaringen uit de landbouw te combineren, werd een grote stap gezet. Organismen kunnen afvalwater zuiveren en kunnen tegelijkertijd waardevolle stoffen produceren. Daarmee was het idee van de zoetwaterboerderij geboren.

In Nederland zijn sinds 2010 vier praktijk ‘nieuwe sanitatie’-concepten in gebruik genomen. Hierbij wordt zwart water (urine en fecaliën) gescheiden van grijs water (rest van huishoudelijk afvalwater) behandeld.

In de VS is één patiënt met borstkanker succesvol behandeld met immuuntherapie. Ton Schumacher, immunoloog aan het NKI, noemt het resultaat bemoedigend, maar blijft ook kritisch.

Planten weten goed hoe ze licht om moeten zetten in energie, maar volgens Roberta Croce kan dit proces een stuk efficiënter. Zij ontving onlangs een NWO TOP-subsidie en wil hiermee onderzoeken hoe planten meer soorten licht absorberen en meer voedsel produceren.

Biomoleculair wetenschapper Joost Snijder is een van de winnaars van de Heineken Young Scientists Awards 2018. Hij gebruikt geavanceerde technieken om virussen beter te begrijpen.

Een inslikbare sensor van levende cellen, die vertelt wanneer gevaarlijke maagbloedingen optreden. Wetenschappers van het Amerikaanse MIT ontwikkelden deze nieuwe bacterie-op-een-chip.

Nederland is al twintig jaar wereldleider op het gebied van kweekvlees. ’s Werelds eerste gekweekte hamburger groeide hier. Waar we voorloper waren in de ontwikkeling ervan, lijken we introductie nu te missen.

Amerikaanse wetenschappers ontwikkelden een nieuw kweeksysteem voor hartcellen. De cellen groeien op grafeen en dat biedt een aantal extra mogelijkheden. Zo slaagden de wetenschappers er bijvoorbeeld in om de hartcellen sneller te laten kloppen door ze met licht te beschijnen.

Weefsels en organen bestaan uit grote aantallen cellen die onderling samenwerken en verbonden zijn. Dankzij zout en een laserstraal lukt het Britse onderzoekers om ook kunstmatige cellen aan elkaar te plakken. Weefsel is het nog lang niet, maar een eerste stap is gezet.

Gemiddeld worden we steeds ouder. Maar wat betekent dit voor je lichaam en geest? En wat zijn de consequenties voor de maatschappij? Moderator Desiree Hoving sprak met drie experts over jong blijven en zo oud mogelijk worden.

Wetenschappers begrijpen steeds beter welke factoren een rol spelen bij veroudering en hoe we langer gezond kunnen leven. Krijgen we dankzij die kennis ook steeds meer controle over het verouderingsproces?

NEMO Kennislinklezers zijn over het algemeen goed op de hoogte van wat er wetenschappelijk kan en niet kan met hun genoom. Maar dat betekent niet dat ze zich en masse aanmelden voor een designerbaby. Dat blijkt uit een enquête, die we het afgelopen jaar afnamen.

Veel fabrikanten gebruiken nog bisfenol A in de productie van plastic producten, maar deze stof blijkt niet goed voor de mens. Promovendus Steven-Friso Koelewijn heeft een alternatief gevonden in biomassa en probeert zijn duurzame en veilige bouwstenen verder te ontwikkelen.

Het is hip om vegetarisch te eten en ook het veganisme is populairder dan ooit. Ondertussen staan we steeds verder weg van ons voedsel en kom je pas met eten in aanraking in de supermarkt. Hoeveel controle hebben we nog over ons voedsel?

Roze muisjes of blauwe muisjes; een meisje of een jongen. We zijn er heel nieuwsgierig naar, maar uiteindelijk maakt het ons vaak niet uit. Als het kindje maar gezond is. Of dat zo is, valt lang niet altijd meteen te zeggen, omdat symptomen van sommige zeldzame aandoeningen bij de geboorte nog niet zichtbaar zijn of herkend worden.

Translationeel onderzoek is in de laatste jaren steeds belangrijker geworden in het onderzoek naar metabole ziekten.

Erfelijke metabole ziekten, ook wel stofwisselingsziekten genoemd, werden lange tijd beschouwd als erg zeldzame, onbehandelbare en vaak dodelijke aandoeningen waarvan de oorzaak onbekend was. Tegenwoordig begrijpen we steeds beter hoe de ziekten ontstaan. Deze kennis heeft geleid tot een grote toename van het aantal metabole ziekten dat nu wordt herkend.

Het grootste deel van de ziekten waarop baby’s worden gescreend bestaat uit erfelijke stofwisselingsziekten. De patiëntenvereniging voor mensen met stofwisselingsziekten, VKS, volgt de ontwikkeling van de hielprik op de voet. Directeur Hanka Dekker schetst de visie van de VKS op de hielprik.

De hielprik spoort kinderen op die al een erfelijke metabole ziekte hebben. Voor sommige ziekten is er ook de mogelijkheid om het risico te bepalen nog voordat de kinderen geboren, of zelfs ‘gemaakt’ worden.

In de afgelopen jaren is de (genetische) diagnostiek van metabole ziekten enorm verbeterd. De volgende grote stap is – naast ‘symptoombestrijding’ – daadwerkelijke genezing te bewerkstellingen, maar dat is voor metabole ziekten nog niet haalbaar.